“Bart is een kleine, stevig gebouwde en vrolijke jongeman. Hij heeft het syndroom van Down, praat alleen wat losse woorden. Hij heeft wel een scala aan gezichtsuitdrukkingen waaraan je kunt zien wat hij ergens van vindt. Opvallend: hij heeft altijd en overal een Ernie (of Bert, of Kermit) bij zich, waarmee hij hele patronen van bewegingen maakt.”

“Toen Bart bij ons op de tuinwerkplaats kwam werken hebben we met de woning contact hierover gehad. Het eerste idee was: hier werken we, Ernie blijft thuis. Dat werd nogal eens vergeten, waardoor hij regelmatig toch met Ernie op de tuinwerkplaats aan kwam zetten. Dan maar een vaste bak op het werk waar Ernie in kan. Na het werk kan hij weer mee. Toch tussendoor Ernie pakken natuurlijk. Als we Bart vroegen of hij hem weer terug wilde leggen dan deed hij dat, maar wel met een protestbrul! En pakte hem dan weer snel. Maar met Ernie in de hand is schoffelen wel heel moeilijk! Uiteindelijk “ontstond” de vorm: als we met een klus beginnen maken wij het werkgebaar. Daarna zet Bart zet dan zelf Ernie ergens neer met een theatraal gebaar en een grijns. Na de klus en in wachtmomenten pakt hij dan zelf Ernie weer om te draaien en gooien. “

“Ethiek?! Welke waarden en normen liggen nu verstopt in deze situatie? “Zo goed mogelijk meedoen is belangrijk”. “Het werk moet zo efficiënt mogelijk gedaan worden”. “Speelgoed en werk gaan niet samen”. Onbewust bepaalden wij voor Bart. Goed bedoeld, maar beheersmatig gedacht. In de vorm die wij uiteindelijk hebben ontdekt, hebben ook de waarden en normen van Bart een plek gekregen. Hij hecht letterlijk waarde aan het bij zich dragen van Ernie en ontleent er ook vreugde aan.“

“Wat moeten wij als begeleiders kunnen om Bart als Bart tot zijn recht te laten komen? Ik vind dit treffend omschreven door Hans Reinders in “Ethiek op de werkvloer”: “Leren kijken naar wat je doet –de zorg die je aanbiedt- door de ogen van Bart”. Hoe oefen je dit? Eigenlijk helpt alles wat het bewustzijn van je eigen handelen vergroot. Ik kom weer op mijn eigen melodie : je eigen instrument leren bespelen. Naast het in mijn vorige veldverkenning genoemde “ontdekkend kijken” met videobeelden, vind ik verschillende ethische reflectiemethoden verrijkend. Ze hebben gemeen dat je perspectief breder wordt, zowel naar zorgvragers als naar collega’s. Zelf heb ik met een aantal tools gewerkt tijdens een traject “ethisch actorschap” in samenwerking met de HU. Mensen die hier meer over willen weten moeten maar met mij contact opnemen.”

“Ik heb net Bart geroepen om te komen schoffelen. Vanuit de verte komt hij aanlopen. Al schoffelend zie ik vanuit mijn ooghoek en bol t-shirt, waar twee groene kermit-benen onder uit bungelen. Ik proest het uit. Zonder beheersen is samenwerken veel leuker!”

Wouter Scholten
werkleider op Christophorus